Een dag in Marapyane

Donderdag 7 augustus

Mijn dag begint, zoals elke schooldag, om 6.45 uur. Dan sta ik op om de ketel op het vuur te zetten voor een warm bad (les een tobbe met 5 cm water). Na 2 dagen is mijn geduld om op warm water te wachten echter op, en ga ik verder op een koud bad. Ik moet nog het meeste wennen aan het weggooien van water aan de rand van het erf. Voor alles (tandenpoetsen, badwater, handen wassen) moet je naar buiten lopen. Als ik het opschrijf klinkt dat heel lui, maar je merkt pas hoe vaak je even de kraan gebruikt of water wegspoelt als je dit niet meer kan. Ik ontbijt snel wheetbix, hoewel Boitumelo eigenlijk eieren voor me wil koken. Maar aangezien ik nog in mijn Nederlandse tijdsplanning zit, waarin geen ruimte is voor een onverwacht uitgebreid ontbijt, sla ik dit vriendelijk af. Bovendien is Boitumelo, zoals veel ochtenden, weer veel te laat voor haar werk, en ik wil ik niet de reden zijn voor nog meer vertraging. Iets voor half 8 loop ik de poort uit, de grevelroad op. Daar lopen groepjes schoolkinderen in hun uniform al naar de basisscholen in de buurt. Er zijn zo’n 6 basisscholen, en de meeste kinderen gaan niet naar de school waar ik lesgeef, want dat is voor mij 35 minuten lopen, en voor Afrikaanse kinderen zeker 50 minuten, en dus te ver weg. Het is heerlijk om in de ochtendzon wakker te worden, onderweg iedereen die ik tegenkom groetend met het zelfde riedeltje: Dumelang (hallo), ache (hallo terug) Le kai (hoe gaat het?) Re teng (het gaat goed). Ik start iedere keer het groeten, omdat de meeste mensen nogal verbaasd zijn dat ze een blanke zien rondlopen. Het breekt iedere keer weer het ijs als ze merken dat ik in hun taal kan groeten.

Onderweg kom ik 3 vrouwen tegen die in de berm kleine brandjes maken. Hun werk komt overeen met de Nederlandse plantsoenwerker, zij het dat ze waarschijnlijk van mening verschillen over hoe je een berm/plantsoen het beste kan onderhouden. Opruimen staat hier dus gelijk aan alles maar in de hens zetten, inclusief de koe dit gisteren door een bus dood is gereden en nog langs de weg ligt te stinken.

Op school aangekomen staan alle kinderen al per klas in de rij om ochtend liederen te zingen en een gebed op te zeggen. Marinke en ik maken vandaag een start met het lesrooster dat Mrs Enit voor ons heeft gemaakt. Op de basisschool waar wij met z’n 2en lesgeven, zijn zo’n 8 klassen. Een grade R (5 jaar) en dan Grade 1 t/m 6, waarvan een aantal dubbele klassen. De lessen duren ongeveer een uur, waarin we ca 40-65 kinderen vermaken met inrennen, rekken, strekken, tikspellen, renspellen en verspringen, maar ook voetbaloefeningen en netballen. De jongste kinderen zijn vooral enthousiast over het dieren en voertuigspel dat we hebben verzonnen. Wij doen een dier na en binnen no-time stormen alle kids als olifanten, leeuwen en apen om ons heen. Super leuk om al die energie en het plezier te zien. Op onze school komen de leraren vrijwel altijd mee naar het veld. Dat is handig voor de jongere groepen, die nog geen Engels begrijpen, maar ook leuk om hen te laten zien welke spellen wij kennen, en van hen te leren welke spellen zij met de kinderen doen. De Afrikaanse docenten komen meestal niet veel verder dan marcheren en zakdoekje leggen.

In de middag drinken we koffie bij Marinke thuis, die woont namelijk op enkele minuten lopen van de school af. Marinke’s oma is thuis om op het jongste kind (2 jaar) te passen. Er zitten een aantal vrouwen koffie en thee te drinken op het erf. Het is ondertussen zo warm geworden dat we de schaduw opzoeken en ook koffie gaan drinken. De afgelopen dagen hebben we ervaren dat het broertje (6 jaar) en vooral het zusje (5 jaar) van Marinke zich vaak vervelen. Ten eerste omdat er niet echt speelgoed is, maar ook omdat ze niet weten hoe ze dat moeten gebruiken. De door ons meegebrachte stiften en kleurploten zijn nog ongebruikt omdat ze geen idee hebben wat ze dan moeten tekenen. We maken daarom kleurplaten voor ze. In de volgende dagen moet er nog vaker gegraven worden in ver in onze herinnering gelegen spellen van vroeger: elastieken, armbandjes knopen, arretjes cake maken.

Na de koffie lopen we naar het centrale punt van de community: de shop en benzine station. Daar hebben we een meeting met alle 6 vrijwilligers en onze 2 teamleaders. We moeten daarvoor tussen de huizen door via stoffige karrensporen onze richting bepalen. Maar aangezien alle paden er hetzelfde uitzien, duurt de wandeltocht iets langer dan gepland. Gelukkig is iedereen al lang gewend aan de Afrikaanse tijdsbeleving. We zouden eerder verbaasd zijn als een om 15.00 uur geplande vergadering dan ook echt zou beginnen. Bij de shops zien we veel highschool scholieren. Ze hangen rond bij een kraampje wat door moet gaan als snackbar. Je kan er brood, gevuld met kaas, worst, ei en friet krijgen. Verder hangen er een aantal mensen rond die in de kantoren rondom de shop werken. Misschien wil er vandaag niemand een begrafenis verzekering kopen, of misschien is het stiekem toch ook wel zo dat er eigenlijk niet 6 vakkenvullers voor een supermarkt met 18 schappen nodig zijn.

Tijdens de meeting bespreken we hoe we het tournooi dat zaterdag zal plaatsvinden op gaan zetten. Ook wisselen we ervaringen uit over ons gastgezin, de community en de scholen. We besluiten dat het tournooi pas in de middag kan beginnen omdat vrijwel ieder van ons eerst naar een begrafenis moet. Nog zo iets bizars van het leven hier. Iedere zaterdag heeft ieder gezin eigenlijk altijd een begrafenis. Ik heb zelfs keuze uit 3. Een schooljongetje van 8 dat aangereden is door een auto. Een oude opa van 90 en een een moeder (29) van 2 kinderen. Als er niet verteld waaraan de persoon overleden is, is er des te duidelijker wat de oorzaak is. Begrafenissen zijn altijd om 7.00 uur in de ochtend. De families zetten grote tenten op vlakbij het erf waarin een mis met veel zang wordt gehouden. Dan vertrekt iedereen met auto of gehuurde bus naar het kerkhof waar de kist volledig wordt ingegraven en bedekt met plastic bloemen in plastic, en kopjes, schoteltjes en borden. Daarna vertrekt de massa dan weer naar het huis van de overledenen en begint een grote maaltijd met pap, groenten en vlees. Het is vaak meer een sociale happening dan een rouwbijeenkomst. Maar enige afstomping is ook wel nodig als je zo vaak bekenden verliest.

Na drie kwartier vergaderen moeten we weer snel weg, want om 16.00 begint Score For All. Dat is naschoolse sport op een sportveld in de buurt van de scholen, waar iedereen welkom is om te voetballen en netballen. Als we aankomen zijn er al een aantal jongens aan het voetballen. Ik moet helaas weer vrij vroeg gaan, omdat ik nog drie kwartier naar huis moet lopen en het niet heel handig is om na 17.30 uur nog alleen over straat te lopen. Omdat ik nogal laat ben, besluit ik maar te gaan rennen. Na 500 meter staan er echter 3 meisjes in lichtblauwe schooluniformen op me te wachten. Ik vraag hen of ze ook verder moeten lopen over de main road. Ja, zeggen ze. Ze zagen me rennen en vonden het veiliger om samen te lopen. Bovendien willen ze vriendinnen worden. En ze willen alles over Europa en Nederland weten. Ik vraag hen over hun highschool, over de community en wat ze na school denken te gaan doen. Ze willen allemaal studeren in de stad. Maar dat is voor weinigen weggelegd omdat je of zelf veel geld moet hebben, of hoge cijfers voor een beurs. En dan nog is het wachten op een soms dubieuze en lange procedure. Als ik hen vraag wat zij zouden veranderen in Marapyane als zij het voor het zeggen hebben, noemen ze allemaal dat ze de jeugdcriminaliteit willen aanpakken. Blijkbaar zijn veel jongeren aan de drugs omdat ze zich vervelen, en om aan geld voor drugs te komen wordt er veel gestolen. Op mijn vraag wat ze met geld zouden doen als ze een loterij zouden winnen, antwoorden ze dat ze familie zouden helpen, of het geld aan de voedselbank voor armen zouden doneren. Ik vind het opvallende antwoorden, en ze steken wel erg af tegen dromen van Westerse jongeren over de besteding van gewonnen geld. Een auto, wereldreis of huis, zouden daar denk ik de topdrie vormen. Dan vragen de meisjes waarom ik hardloop. Als ik antwoord dat dat als training bedoeld is, willen ze ook mee gaan rennen. Voor ik het weet is een hardloop groepje geboren. Iedere dag staan Lerato en Lea om 17.30 uur voor het hek van mijn huis en lopen we een half uur over de grevel road. De eerste dagen worden we vooral aangestaard door mensen die toevallig op de weg lopen of in de aan de weg gelegen huizen wonen. Soms fietst er een jongen even mee, ondertussen ons aanmoedigend en een beetje uitlachend. Maar na een paar dagen groeit mijn hardloopgroep. Overal komen ineens jongens en meisjes vandaag. Sommige lopen op een soort sloffen, anderen op hun schoolschoenen, of gewoon op sokken en zelfs op bloten voeten. Maar iedereen heeft er plezier in. Misschien ook omdat het een beetje raar is, hardlopen doen niet veel mensen voor hun lol.

Als ik om 18.00 uur thuis kom, is Boitumelo nog niet thuis. Ik moet haar gaan zoeken van haar moeder, in de buurt van de buurtshop. Het is al wel redelijk donker, en omdat de shop bij de taverne ligt, ben ik niet heel enthousiast. Maar al rennend voel ik me hier redelijk veilig. Ik heb nog steeds geen rennende man gezien, en de meeste mensen zijn niet gewend aan een rennend blond meisje, zodat ze eerder stil blijven staan van verbazing dan ook maar bedenken om met me te praten of me iets aan te doen. Boitumelo is niet in de shop, en ik ren weer snel naar huis. Een aantal mannen roepen me nog iets na, maar het lijkt me handiger om dit keer geen gesprek aan te knopen, te meer omdat die toch meestal in miscommunicatie (vriendelijk lachen en ja zeggen, maar er niks van begrijpen) eindigen. Thuis neem ik een bad. Je verzamelt bijzonder veel stof tijdens een dag rennen en lopen door de community. Als ik klaar ben, blijkt Boitumelo terug te zijn van haar oom, die in het huis achter de shop woont. Ze vertelt dat de mannen die me hadden geroepen me wilden zeggen waar ik was, en dat ze het nogal raar vonden dat ik zo snel weg renden.

Vanavond maak ik pompoensoep met mijn moeder op het vuur buiten. Ze leert me ook hoe ik pap moet maken, en hoe je dat moet roeren. Johannes en een vriend staan erbij te kijken. Ik krijg een applaus als ik in de pap heb geroerd en de pompoensoep aan de kook heb gekregen. Dat applaus kan ik beter plaatsen als ik later hoor van een kennis van Boitumelo dat ze dacht dat alle mensen in Nederland minstens 2 zwarte bedienden hebben. Dat ik zelf kook en de was doe, hadden ze nooit gedacht. De pompoensoep is klaar, maar helaas smaakt die meer naar de aluminium pan waar we in hebben gekook dan naar pompoen. Gelukkig is er altijd nog pap om te eten. Dat ga ik nog missen in Nederland. Ik vind het wel bijzonder hoe lang ze hier over eten koken doen, maar het kan ook toeval zijn dat ik net een gezin tref dat laat eet. Of dat Boitumelo gewoon een beetje traag is, omdat ze niets van de Afrikaanse soaps wil missen. Meestal eten we na de soaps pas, rond 20.30 en dan ben ik zo uitgehongerd dat ik alles wel kan eten (behalve kippenvoeten dan). En na het eten gaat iedereen vrij snel naar bed. Ik haal hier slaap in voor een half jaar: bijna iedere dag 10 uur slapen, heerlijk. Blijkbaar maakt het leven in een totaal vreemde omgeving met zoveel nieuwe indrukken erg moe. En morgen is er weer een nieuwe dag: vol met lopen, les geven, nog meer lopen en rennen, koffie drinken, kleuren met kids, vrienden van Boitumelo bezoeken en koken. Oja, en natuurlijk soaps kijken :-) .